Jak wykonać renowację starej studni kopanej?

Co trzeba sprawdzić?

Sposób wykorzystania starej, od dawna nieużywanej studni zależy przede wszystkim od jej stanu. Należy sprawdzić, czy kręgi studzienne są nieuszkodzone i czy poziom wody jest wystarczająco wysoki, aby można było użyć pompy do jej czerpania.

Ważna jest także potencjalna wydajność dopływu oraz jakość wody, którą można dokładniej zbadać po oczyszczeniu studni. Studnie kopane były wykonywane z betonowych kręgów łączonych na krawędziach wrębami, co zapewniało szczelność połączeń i zapobiegało przenikaniu wody powierzchniowej przez złącza.

Wręby te chroniły również przed przesuwaniem się kręgów, co na niektórych gruntach zapobiegało deformacji i rozszczelnieniu szybu studziennego.

Studnia kopana wykonana z betonowych kręgów. Fot. autorushd (forum.budujemydom.pl)

Niekiedy studnie były budowane z kręgów o płaskich krawędziach, tzw. szambowych, co sprawia, że uszczelnienie złączy jest mniej pewne, chyba że użyto mocnej zaprawy cementowej.

Znacznie zniszczone szyby studzienne z popękanymi i odkształconymi kręgami najczęściej nie nadają się do remontu i trzeba je zasypać, usuwając wystający krąg.

Przy sprzyjającej lokalizacji, studnię można przekształcić w studnię chłonną, do której odprowadzana będzie np. deszczówka z połaci dachowych. Stan wnętrza studni można sprawdzić z poziomu terenu, wykorzystując opuszczoną kamerę podłączoną do monitora. Niekiedy konieczne może być wejście do wnętrza studni, co wymaga udziału dwóch osób - jedna osoba asekurująca na zewnątrz, druga schodząca do studni z użyciem liny i drabiny. Środki ostrożności są niezbędne ze względu na ryzyko upadku oraz możliwość zatrucia gazami, takimi jak tlenek węgla.

Kolejnym krokiem jest określenie poziomu wody w studni oraz jej wydajności. Poziom wody można ocenić przy użyciu długiej żerdzi lub sznura z obciążnikiem.

Na żerdzi lub sznurze widoczna będzie "strefa mokra", która odpowiada głębokości wody. Jeśli warstwa wody przekracza 1 metr, można uznać, że studnia jest wystarczająco głęboka, jednak należy jeszcze sprawdzić wydajność napływu wody.

Do tego celu najlepiej użyć pompy zatapialnej opuszczonej na lince około 30-40 cm nad dnem studni. Po włączeniu pompy, po około 15 minutach sprawdzamy, czy i o ile obniżył się poziom wody, a następnie mierzymy czas, po jakim poziom powrócił do poprzedniej wysokości.

Znając średnicę kręgów, można obliczyć ilość wody czerpanej w określonym czasie i szybkość jej ponownego napływu. Orientacyjnie, dostateczna wydajność nie powinna być mniejsza niż 0,5 m³/h, aby studnia była efektywna do podlewania ogrodu.

Warto pamiętać, że nieużywane studnie ulegają zamuleniu, a po oczyszczeniu ich wydajność może znacznie wzrosnąć. Jeśli jednak w studni w ogóle nie ma wody lub pojawia się ona jedynie w mokrych porach roku, pogłębianie studni może być nieopłacalne, szczególnie jeśli korzystamy z sieci wodociągowej.

Jeśli jednak chcemy korzystać z wody studziennej, można rozważyć wykonanie studni wierconej w istniejącym szybie, sięgającej do głębszych warstw wodonośnych. Wymaga to oceny warunków geologicznych przez fachowca.

Czyszczenie studni

Jeśli remontowana studnia nie będzie służyć do czerpania wody do celów konsumpcyjnych, jej jakość nie musi spełniać rygorystycznych wymogów sanitarnych. Wystarczy przepłukać warstwę denną z nagromadzonych osadów i ewentualnie ułożyć nową warstwę filtracyjną.

Wszystkie te zabiegi można przeprowadzić z poziomu gruntu, ponieważ schodzenie do studni, zwłaszcza głębokich, niesie ryzyko zasłabnięcia lub zatrucia trującymi gazami zalegającymi na dnie.

Najprostszym sposobem na oczyszczenie studni jest intensywne czerpanie wody za pomocą wydajnej pompy zanurzeniowej.

Gdy woda ze studni nie jest przeznaczona do picia, aby ją wyczyścić wystarczy jedynie płukanie warstwy dennej z zanieczyszczeń. 

Powinna to być pompa do wody brudnej, którą opuszczamy na samo dno studni. Wodę należy pompować aż do niemal całkowitego jej wyczerpania, a po ponownym napełnieniu się studni znów uruchomić pompę. Proces ten powtarzamy wielokrotnie, aż woda wypływająca będzie przezroczysta, bez zmętnienia czy widocznych cząstek zanieczyszczeń.

Intensywność czyszczenia można zwiększyć, spuszczając na dno studni (po jej opróżnieniu) wąż z wodą pod dużym ciśnieniem, czerpaną ze zbiornika w obiegu zamkniętym.

Po oczyszczeniu dna studni można ułożyć dodatkową warstwę filtracyjną z drobnego żwiru o grubości 20-30 cm.

Jak zamontować pompę?

Do czerpania wody ze studni i transportowania jej pod ciśnieniem najlepiej użyć pompy samozasysającej w wersji ogrodowej lub ze zbiornikiem ciśnieniowym. Najwygodniej jest umieścić taką pompę wewnątrz studni, mocując ją na wspornikach blisko powierzchni gruntu.

Alternatywnie można wykorzystać przenośną pompę odłączaną, umieszczając na stałe jedynie przewód ssący, który zamykany jest zaworem z końcówką przyłączeniową. Jeśli studnia znajduje się blisko domu, pompę można ustawić również w pomieszczeniu gospodarczym.

Pompa samozasysająca sprawdzi się do czerpania wody ze studni. (Fot. Hydro-Vacuum)

Do czerpania wody ze studni jako przewód ssawny należy użyć sztywnej lub elastycznej rury zakończonej zaworem zwrotnym i filtrem siatkowym, który powinien znajdować się około 0,5 m ponad dnem studni. Ważne jest zapewnienie szczelności po stronie ssawnej, aby woda nie ściekała do studni podczas postoju pompy.

Do uruchomienia pompy zamontowanej w studni niezbędne będzie doprowadzenie prądu za pośrednictwem przewodu elektrycznego umieszczonego w ziemi. Powinien to być przewód typu YKY o wzmocnionej izolacji, a w przypadku zagrożenia jego uszkodzeniem, prowadzony w rurce ochronnej.

W takiej instalacji należy używać osprzętu hermetycznego, zapewniając również szczelność przejść kablowych przy użyciu przelotek i dławic.

Sterowanie pracą pompy oraz sposób czerpania wody będzie zależeć od jej wykorzystania. Przy bezpośrednim zasilaniu, na przykład z użyciem węża ogrodowego, stosujemy wyłącznik ręczny. Wygodnym rozwiązaniem jest sterowanie za pomocą pilota i modułu załączania, co pozwala na zdalne uruchamianie pompy.

W przypadku zamontowania pompy ze zbiornikiem ciśnieniowym, jej uruchomienie następuje automatycznie, gdy spada ciśnienie w instalacji, np. przy odkręceniu zaworu czerpalnego.

Do systematycznego nawadniania ogrodu można wykorzystać układ z programowanym zegarem, który załącza określone zraszacze poprzez elektrozawory.

Nie zapewnia to jednak samoczynnego dostosowania nawadniania do potrzeb roślin i warunków pogodowych. W pełni automatyczne funkcjonowanie zapewni podłączenie do sterownika czujnika wilgotności gleby oraz opadów. Czujnik wilgotności gleby zatrzyma nawadnianie, gdy gleba osiągnie założoną wilgotność, lub uruchomi je, gdy gleba wyschnie. Czujnik deszczu zablokuje działanie instalacji w przypadku naturalnych opadów.

Autor: Redakcja BudownicwoB2B.pl

Opracowanie: Klaudia Tomaszewska

Zdjęcie otwierające: Pixabay