Budowa i eksploatacja przydomowej oczyszczalni ścieków

Lokalne władze samorządowe ustalają bowiem, w jaki sposób mają być gromadzone i odprowadzane ścieki z gospodarstw domowych na określonym terenie. Te regulacje prawne zamieszczane są w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP) lub w formie uchwały samorządu gminy. Powyższe dokumenty dostępne są w urzędzie gminy i przed podjęciem decyzji o budowie oczyszczalni koniecznie trzeba się z nimi zapoznać.

Jeśli przydomowa oczyszczalnia ścieków będzie budowana w ramach jednego przedsięwzięcia inwestycyjnego z budynkiem mieszkalnym, to w dokumentacji projektowej powinien również znaleźć jej projekt oraz lokalizacja na planie zagospodarowania działki. W takim przypadku pozwolenie na budowę domu obejmuje również taką oczyszczalnię i niepotrzebne są inne formalności związane z jej budową.

Przepisy prawa budowlanego dopuszczają również budowę przydomowej oczyszczalni ścieków na podstawie zgłoszenia, jeśli dobowy przepływ nie przekracza 7,5 m³. Zgłoszenie takie należy złożyć w starostwie przynajmniej na 30 dni przed zamierzonym terminem rozpoczęcia robót i powinno zawierać co najmniej :

• plan lokalizacji na mapie zasadniczej działki,
• dokumentacje techniczną oczyszczalni wraz z certyfikatem dopuszczenia do użytku w budownictwie,
• oświadczenie o prawie dysponowania nieruchomością.

Urząd może żądać dostarczenia innych dokumentów związanych z planowaną inwestycją wynikających z innych przepisów dotyczących ochrony środowiska, korzystania z wód gruntowych itp.  W szczególności, jeśli oczyszczone ścieki mają być odprowadzane poza granice działki lub ich ilość przekracza 5 m³/dobę konieczne będzie uzyskanie pozwolenia wodno-prawnego.

Istotnym ograniczeniem w możliwości budowy przydomowych oczyszczalni ścieków jest również konieczność zachowania wymaganych odległości od granicy działki, budynku  jak też i ujęć wody (studni).
Odległości te wynoszą:

• dla osadników gnilnych zbierających ścieki z domów jednorodzinnych:

- 2 m od granicy działki sąsiedniej, drogi, ulicy, ciągu pieszego;
- 5 m od ściany domu jeśli zbiornik nie jest wyposażony w odpowietrzanie wyprowadzone przynajmniej powyżej 0,6 m ponad górną krawędź
okien i drzwi (przy zachowaniu tego warunku osadnik może znajdować się w bezpośredni sąsiedztwie domu);

• 15 m od studni.

Istotnym ograniczeniem jest konieczność zachowania odległości 30m między studnią a miejscem odprowadzenia ścieków (ciągiem drenarskim, studnią chłonną), co w przypadku małych działek w praktyce eliminuje możliwość budowy oczyszczalni, chyba, że do działki doprowadzony jest wodociąg, a sąsiedzi wyrażą zgodę na taką budowę.

Spełnienie wymagań formalno-prawnych nie oznacza, że bez problemu można będzie wybudować przydomową oczyszczalnię ścieków, gdyż warunki wodno-gruntowych na działce zadecydują o kosztach i opłacalności budowy oraz rodzaju systemu oczyszczania ścieków.  Optymalne warunki do takiej budowy to grunt przepuszczalny o poziomie wód gruntowych poniżej 2 m. Na takim gruncie można wybudować stosunkowo tanią i wygodną w użytkowaniu oczyszczalnię z drenażem rozsączającym. Zajmuje ona jednak dość dużą powierzchnię (ok. 100 m² dla 4-osobowej rodziny) - dreny co prawda schowane są w gruncie, ale ograniczają w pewnym stopniu swobodę zagospodarowania działki. Jeśli poziom wód gruntowych jest wysoki, to dreny muszą być ułożone w warstwie filtracyjnej w formie nasypu o wysokości zapewniającej odstęp przynajmniej 1,5 m między rurą drenarską, a najwyższym poziomem wód gruntowych.

Na małych działkach o niekorzystnym warunkach wodno-gruntowych alternatywnym rozwiązaniem będą oczyszczalnie ze złożem biologicznym lub sekwencyjne (SBR). Proces oczyszczania w tych systemach wymaga doprowadzenia energii elektrycznej koniecznej do zasilania pomp i napowietrzaczy, a zainstalowane urządzenia mechaniczne wpływają na większą ich awaryjność. Zajmują jednak mało miejsca, a oczyszczone ścieki można odprowadzać bezpośrednio do wód gruntowych (studnie chłonne, rzeki, jeziora).

Wysoką zdolnością oczyszczania ścieków charakteryzują się też oczyszczalnie roślinne, w których rolę złoża biologicznego pełni system korzeniowych odpowiednio dobranych roślin. W porównaniu z systemem drenażu rozsączającego zajmują ok. dwa razy mniejszą powierzchnię, ale są dość kapryśne w działaniu, zwłaszcza przy nierównomiernym dopływie ścieków.

Wszystkie rodzaje oczyszczalni wymagają okresowego (przeciętnie raz do roku) usuwania osadów stałych ze zbiornika wstępnego, ewentualnie czyszczenia lub wymiany wkładów filtracyjnych, a w oczyszczalniach wyposażonych w urządzenia mechaniczne - bieżącej ich konserwacji. Okres eksploatacji oczyszczalni wynosi przeciętnie 15 - 20 lat i po tym czasie konieczna może być wymiana złóż filtracyjnych i biologicznych oraz przełożenie drenów rozsączających.

Zdjęcie: L. Jampolska